Zakelijk dineren in China

Een goed half jaar geleden vertrokken Stan en ik naar Shangyu, een district van de stad Shaoxing in de provincie Zhejiang. Je kan Shangyu vergelijken met Brussel, maar dan zonder toeristisch hart. Het is vooral een werkstad. We werden erg goed ontvangen door de directe collega’s van Stan. Zij hadden de opdracht om ervoor te zorgen dat wij ons hier thuis voelen. Ze staan echt dag en nacht voor ons klaar, zelfs nu nog, na zes maanden.

Toen we vertrokken, vroeg iedereen of we er klaar voor waren. Maar, hoe kan je klaar zijn voor zo’n verhuizing? We waren praktisch goed voorbereid en stonden open voor de nieuwe cultuur en gewoontes. Nu we hier een half jaar zitten, kunnen we zeggen dat werkelijk alles anders is! De cultuur, de geplogenheden, de lichaamsbouw van de mensen, de taal, het werkritme, het weer, het vervoer, het eten, ... We laten het op ons afkomen, absorberen en genieten.

Eetcultuur

Wat een divers land is China. Je kan het echt vergelijken met Europa. Net zoals de Spanjaarden verschillen van de Belgen, zo verschillen de mensen van Shanghai ook van de mensen in een bergdorp zoals Wumu. Ik spreek enkel uit eigen ervaring en wil geenszins veralgemenen. Want uiteraard zijn niet alle Chinezen hetzelfde.

De eerste twee weken logeerden we op hotel en de collega’s namen ons elke avond (om de beurt weliswaar) uit eten in een ander restaurant in de stad. Van toewijding gesproken! We leerden op korte tijd zeer veel bij over eetcultuur in China. Als je er één iets over kan zeggen, dan is het wel dat het totaal anders verloopt dan in België.

Mensen koken zelden thuis, ze bestellen eten (take out) of gaan op restaurant. Samen uit eten is werkelijk samen uit eten, met de nadruk op het eten. Om 17u30 zit je aan tafel, om 19u00 ten laatste is het klaar. Er wordt wel gebabbeld maar vooral gegeten. Als je mensen thuis uitnodigt is dat hetzelfde, gezellig en lang tafelen doet men niet.

Belangrijk detail: de gastheer geeft aan wanneer het eten eindigt. De eerste keer dat wij mensen uitgenodigd hadden, wisten we dat nog niet en dat zorgde voor een ongemakkelijke situatie. Ze bleven maar zitten en kleine beetjes eten, wij bleven maar afwachten tot ze naar huis gingen. Tot Stan dan toch opstond om een leeg kommetje naar de keuken te brengen. Ineens stond iedereen op en vijf minuten later was iedereen weg.

Zakelijk dineren

Officiële etentjes, met een overste bijvoorbeeld, verlopen anders. Dan draait het vooral om traditie en respect. Iedereen zit aan een ronde tafel en de plaats waar je zit duidt aan welke rang je hebt. De hoogste in rang zit met zijn gezicht naar de deur, hij of zij beslist wie naast hem of haar zit. Degene met de rug naar de deur is de laagste in rang. Je gaat zitten en het eten wordt onmiddellijk gebracht. Zonder onderscheid tussen voorgerecht en hoofdgerecht.

Alles wordt in kommetjes in het midden van de tafel op een ronddraaiende schijf gezet. Best even afwachten tot de gastheer eten genomen heeft, in het beste geval reikt hij je continue dingen aan die je zeker moet proeven. Als je het niet lekker vindt mag je het laten liggen, anders krijg je het nog eens. Je moet dus zeker niet uit beleefdheid doen alsof je iets graag lust. Als je genoeg hebt laat je nog een beetje liggen, je bord leegeten wil zeggen dat je nog wil. Maar eigenlijk draaien die officiële etentjes niet om eten, het gaat hier vooral om respect tonen aan elkaar.

En dat gebeurt door te drinken. Meestal is dit rode wijn, maar het kan ook bijvoorbeeld thee of melk zijn. De eerste vraag die aan ons gesteld werd: “Wat is jullie drinkcapaciteit?”, uitgedrukt in flessen rode wijn.

Chinees toasten

De gastheer begint met een toast, hij staat recht (de rest van de tafel volgt), toont zijn vol glas wijn aan iedereen, spreekt wensen uit en drinkt van zijn glas. De rest van de tafel bedankt voor de wensen en iedereen drinkt van zijn glas. De hoeveelheid die gedronken wordt, duidt het respect aan. Een vol glas wijn ad fundum leegdrinken zorgt voor veel ooooh’s en aaah’s.

Daarna start de gastheer met de persoonlijke toasten, de hoogste in rang natuurlijk weer eerst. Hij komt achter je staan, jij staat ook recht. Er worden opnieuw wensen gewisseld, glazen getoond, geklonken en gedronken. De wensen die uitgesproken worden zijn het liefst persoonlijk en verschillend voor iedere gast. Als je klinkt moet je ervoor zorgen dat de rand van je glas lager is dan die van de andere persoon, zo toon je weer respect.

Nu is het aan de andere gasten om te gaan toasten. Ook hier is rang weer belangrijk. Je moet wachten tot het aan jouw rang is voor je zelf initiatief mag nemen om te gaan toasten.

Na het persoonlijke gedeelte worden er groepen gevormd. Zo moest Stan toasten met iedereen die in 1985 geboren was. Je hebt altijd een glas wijn en een kop thee, van de wijn mag alleen gedronken worden als er getoast wordt. Dus als je wil drinken moet je toasten. De thee mag natuurlijk altijd gedronken worden. Op het einde geeft de gastheer aan dat het eten over is, de obers brengen rijst of fruit als afsluiter. Er wordt nog een laatste keer met de hele tafel getoast en dan wordt het glas weer ad fundum leeggedronken. Dit alles binnen een tijdspanne van maximum 3 uur.

Aanvankelijk vroeg ik mij af waarom niemand zich fatsoenlijk aan tafel zette, met de stoel onder de tafel geschoven. Nu weet ik dat... Je moet tijdens het eten constant rechtstaan om te toasten. Het is dus niet haalbaar om de hele tijd te zitten schuiven met die stoelen, en je blijft dus beter op een afstand van de tafel zitten.

Een ander belangrijk gegeven is dat je ook je eigen glas niet vult. Je hebt de eerste toast gehad, ad fundum je glas leegedronken en je zit terug. Er staan kleine karafjes op tafel waarme je je glas terug kan vullen, meestal één karaf per twee personen. Maar je toont respect door het glas van een ander te vullen, meestal de persoon naast je of natuurlijk de hogere in rang.

Creatieve oplossingen

Nu kan je je wel voorstellen dat als je met 16 mensen aan tafel zit en er de hele tijd getoast (lees: ad fundum wijn gedronken) moet worden, dat het op den duur een dronken bedoening wordt. De gasten hebben daar oplossingen voor, of stiekeme trucs. Eerst en vooral moet je eigenlijk niet altijd je glas ad fundum leeg drinken. Zeker bij de persoonlijke toasten kan dit gewoon met kleine slokjes. Je kijkt een beetje wat je ‘tegenstander’ doet, of als hij zegt ‘Take it easy’ dan is het ok om een klein slokje te nemen. Een ander aanvaard gegeven is om je glas maar met een bodempje te vullen. Als je dan ad fundum drinkt, dan is het maar een slokje. Je toont respect, maar wordt niet zat. Je moet dan natuurlijk wel het geluk hebben dat degene die je glas vult het principe van het bodempje toepast.

Nog een leuk weetje: als je toch teveel gedronken hebt en je wil nog toasten maar wil/kan niet meer rechtstaan, dan kan je ook aan tafel blijven zitten. In dat geval spreek je de persoon aan en tikt samen met je glas op de ronddraaiende schijf voor je, dat is de iets minder officiële versie.

Je kan ook aan het begin van het eten aangeven dat je geen wijn wil drinken, maar dat wordt niet altijd aanvaard of gewaardeerd. We hebben al gemerkt dat de jongere mensen de traditie van het drinken wel in ere willen houden, maar ze vinden het niet zo belangrijk wat er gedronken wordt of hoeveel. De oudere mensen en die met een hele hoge rang vinden dat er wijn gedronken moet worden. Als er dan toch verwacht wordt om wijn te drinken dan wordt er stiekem cola met de rode wijn gemengd. Dit kan natuurlijk niet als je allemaal samen aan één tafel zit. Maar tijdens een feest met meerdere tafels gaat de cola gretig rond. Bij het personeelsfeest van Stan waren er zelfs meerdere rijen tafels. Aan de eerste rij, de middelste tafel met zijn gezicht naar de deur zit dan de hoogste in rang.

We hebben nog heel wat te leren over China, maar het komt goed. We zijn er nog maar pas en we blijven ook nog even. Er is nog zoveel om te ontdekken!

Vlamingen in de Wereld werkt mee aan een nieuw journalistiek platform dat in maart werd gelanceerd. UITLANDER wil de versnipperde verhalen uit het buitenland, gemaakt door onze landgenoten, naar ‘huis’ brengen. Ben je Belg of Nederlander, woon je in het buitenland en schrijf je graag af en toe een bijdrage? Uitlander worden kan nog steeds!

Hierboven publiceren wij een ingekorte versie van één van Uitlander’s eerste artikels.
Het volledige verhaal lees je op www.uitlander.org.