Waar ook ter wereld, ik blijf ondernemer in hart en nieren

“Zowel mijn vrouw als ik hebben heel wat ervaring met emigreren. Ik werkte eerder al in India en Canada, Leen vertrok na haar middelbaar op AFS-uitwisseling naar Guatemala. Na haar universitaire opleiding in België volgde een stage en werk in Frankrijk gevolgd door Ierland en Schotland. Maar we werden pas later in België een koppel. Daarna zijn we samen naar Zwitserland vertrokken, nu zitten we in Canada.

We werken allebei in de farmaceutische sector, het is doodnormaal om internationaal te werken in die wereld. Al op vrij jonge leeftijd werd ik lid van het internationale directiecomité in mijn toenmalig bedrijf en vloog ik de wereld rond. Mijn moeder had in die periode een wereldkaart met tijdzones op haar prikbord en prikte een speldje waar ik die dag zat, kwestie van te kunnen volgen. Ik was 34 jaar oud en werd plots verantwoordelijk voor zo’n 450 medewerkers in een afdeling die 500 miljoen dollar omzet draaide. Het was een heel heftige periode en ik kon niet zo goed met de stress om op die leeftijd. Ik wilde overal bij zijn en elke beslissing controleren, ik zat meer in een vliegtuigstoel dan in mijn zetel thuis. Nu ben ik tien jaar ouder en zou ik het volledig anders aanpakken.

Dat leven heb ik zo’n 2,5 jaar volgehouden, tot de periode waarin ik een nabij familielid verloor en niet op de begrafenis kon zijn door internationale verplichtingen. Ik begon me af te vragen of het dat wel waard was en besliste om een poosje terug naar België te komen. In die periode werden Leen en ik een koppel, we kenden elkaar van vroeger maar toevallig kruisten de wegen opnieuw op een Antwerpse kade.”

Expat husband

“Eigenlijk was het de bedoeling om in 2013 al naar Canada te verhuizen. Leen had een mooie werkaanbieding gekregen, ik nam ontslag uit mijn functie en we begonnen ons volop voor te bereiden. Toen waren we nog niet getrouwd en hielden we onze zaken gescheiden. We hadden geen gemeenschappelijke bankrekening, de telefoonrekening stond op één naam, idem voor de elektriciteit, dus er waren weinig referentiepunten voor de immigratieprocedure die zeer traditioneel geregeld is. Dat zorgde voor een serieus probleem, want we kregen dus niet uitgelegd aan de Canadese immigratiedienst dat we een duurzame relatie hadden en ik dreigde geen visum en werkvergunning te krijgen. We bleven in België, maar ik had natuurlijk al mijn job opgezegd. Het bleek een mooie aanleiding om samen met mijn zakenpartner Veerle Soetewey ons eigen bedrijf op te starten. VILS ontwerpt en bouwt productie installaties voor de farmaceutische industrie. Wat in een lab op kleine schaal gebeurt, vergroten wij uit tot het niveau van de fabriek die gebouwd moet worden.

Ik heb Veerle vanaf het begin gewaarschuwd dat ik nog maximaal twee tot drie jaar in België zou blijven. In 2016 kreeg Leen een aanbieding in Zwitserland en zijn we vertrokken. We hebben twee jaar in kanton Schaffhausen gewoond, bovenop een berg met een prachtig zicht op de vallei. Ik was toen trouwens lid van de VIZ’kes (Vlamingen in Zürich, geaffilieerd met VIW) en was daar bekend als “Mr. Tax”, hoewel ik ingenieur ben. Uit interesse en voor mezelf had ik de basics van het Zwitsers belastingssysteem doorploegd en mensen vonden me snel als ze belastingsvragen hadden. Ik probeer in mijn regio in Canada iets gelijkaardigs als de VIZ’kes op te starten, maar we zitten met veel grotere afstanden (Ontario is ongeveer even groot als West-Europa) en andere praktische uitdagingen zoals sneeuwstormen in de winter.

Ik ben eigenlijk de expat husband en dat zijn mensen niet gewoon, meestal verhuist de vrouw mee voor het werk van haar man. Het zorgde voor grappige situaties maar maakte ook wel duidelijk dat veel bedrijven nog heel traditioneel ingesteld zijn op dat vlak. In plaats van een vrouw die als huismoeder voor de kinderen zorgt, kregen ze plots een ondernemende man op hun bord. Ik kreeg telefoon in Zwitserland van het agentschap dat de familie van de expat ondersteunt, ze zouden voor mij een job zoeken. Toen vertelde ik hen dat ik al mijn eigen bedrijven had die ik vanop afstand zou leiden moesten we een creatieve invulling vinden voor dit luik. En dat is met wat onderhandelen gelukt. Ik ben tenslotte ondernemer voor iets, onderhandelen is mijn sterkte (lacht).”

Globaal ondernemen

“Uiteindelijk kreeg Leen opnieuw een aanbieding voor Canada en deze keer is het wel gelukt, want we waren intussen getrouwd. Opnieuw kreeg ik de vraag van mijn omgeving wat er zou gebeuren met mijn carrière, het was immers in een andere tijdzone dus een Belgisch bedrijf leiden zou toch helemaal niet lukken van daaruit? Mijn standaardantwoord was: ik ga me vooral amuseren door zalm te vissen, beren te schieten en elanden te kijken. Ik had echt geen zin om de vraag keer op keer te beantwoorden. Tot ik uiteindelijk van een ex-collega een mailtje kreeg: “je hebt geen geduld om te vissen, beren schieten is verboden in Ontario en elanden leven niet in jouw buurt, dus wat ga je nu eigenlijk écht doen?”. Het enige antwoord op die vraag is voor mij: ondernemen. Ik ben al sinds 2003 ondernemer en dat gaat niet veranderen, waar ook ter wereld ik mag zitten.

Ik hoef ook helemaal niet in België te zijn voor onze projecten. Om maar een voorbeeld te geven: destijds was ons team nauw betrokken bij de ontwikkeling van het ebolavaccin. Het project werd met een rotvaart gerealiseerd omwille van de epidemie die in Afrika woedde. Het voltallige team bestond toen uit Amerikaanse laboratoria, Belgische ingenieurs, Nederlandse projectmanagers en de bouw van de fabriek was in Duitsland. Hetzelfde geldt voor onze huidige projecten, die zijn zo internationaal georiënteerd dat het echt niets uitmaakt waar je fysiek aanwezig bent en er bestaan geweldige tools om dat op te vangen (zie kaderstuk). Maar eerlijk is eerlijk: ik vlieg nog altijd veel hoor. Als ik op Brussels Airport incheck om naar Toronto te vliegen, herkent de man van Securitas me.

Ik ben graag misbaar. Dat is een van de principes die ik meekreeg uit het boek The 4-Hour Work Week; het heeft geen zin om 24/7 je werknemers te controleren en je bedrijf te micromanagen. Het moet kunnen draaien zonder dat je over iedereens schouder meekijkt, anders ben je zelf een trechter die alles opstopt. Het interesseert me niet welke werknemer wanneer waar werkt, zolang het werk maar gebeurt. Eén van mijn werknemers liet me weten dat hij het beste presteert tussen tien uur ’s avonds en drie uur ’s nachts, waarom zou ik dan nee zeggen? Zolang het werkt voor de klanten en het team, mag het. In Mechelen hebben we zowel een coworkspace als een silent office. Ook thuiswerk of direct op het kantoor van de klant werken kan.”

De grote vergelijking

“Hoewel je het beter niet doet, is vergelijken menselijk. In Zwitserland woonden we in een klein dorpje. Hoewel we allebei zeer goed Duits spreken, lukte het maar moeilijk om een connectie te maken met de Zwitsers, ze zijn eerder koud en gesloten. Eén van mijn buurvrouwen verstopte zich zelfs in haar appartement om me toch maar niet te kruisen in de gang als ik op de lift stond te wachten. Belgische vrienden van ons wonen er al meer dan 10 jaar, hebben intussen ook de Zwitserse nationaliteit en toch worden ze nog altijd “die Belgier” genoemd.

Het contrast met Canada kan niet groter zijn. Onze verhuiswagen was nog niet uitgeladen, of de buren kwamen al langs met een flesje wijn om kennis te maken. Omdat het land zo groot is, wonen de meeste mensen heel ver van hun familie. Dan worden buren natuurlijk belangrijk, ze nemen voor een stuk de rol van die familie over. Als je niet thuis bent, zetten de buren met plezier jouw vuilbakken buiten. Als je verwarming kapotgaat in het midden van de winter, kan je in de wijk wel bij iemand anders terecht om te wachten op de hersteldienst.

Iets anders wat ik graag vergelijk, is het openbaar vervoer. Zowel in België, Zwitserland als Canada wo(o)n(d)en we dicht bij een middelgrote stad, die op een uurtje van de hoofdstad ligt. Met het openbaar vervoer naar de luchthaven duurt in België 2,5 uur, in Zwitserland 55 minuten en in Canada moet je het zelfs niet proberen. Ik stond eens te wachten in Zürich op een trein, toen er een aankondiging kwam dat de trein 3 minuten vertraging had en iedereen op het perron kwaad was. Het werd nog erger, want de trein haalde zijn vertraging in en kwam toch nog op tijd aan; iedereen nog kwader want “de informatie en treinen zijn zo onbetrouwbaar hier”.”

Emigratie zit in ons DNA

“Heel het expatverhaal blijft toch een verhaal waar je zelf heel veel moeite in moet steken, hoeveel hulp je ook krijgt. Dat is ook wat ik iedereen altijd meegeef: it’s no walk in the park. Je kan wel hulp krijgen met het invullen van documenten, maar de rest moet je toch wel allemaal zelf doen. Ik onderschat niet hoe moeilijk het is voor mensen die alles zelf doen, wij moesten ons bijvoorbeeld geen zorgen maken over werkvergunningen want Leen’s bedrijf is zo’n grote werkgever dat ze alle expats graag zien komen en de vergunningen heel snel worden afgeleverd.

Heimwee heb ik nooit gehad, niet hier en ook niet in Zwitserland. Wat ik er wel met pijn in het hart moet bijnemen is het missen van belangrijke gebeurtenissen in de familie. Ik heb wel dagelijks contact met familie en vrienden. Op werkdagen is er rond de middag een uur geblokkeerd in mijn werkagenda, ze weten dat ze me dan kunnen bellen of skypen. Verder weet familie hoe ze ons 24/7 kan bereiken, zelfs als de werktelefoons soms uit gaan. Als ik terugkijk op onze levens en carrières tot nu toe, durf ik zeggen dat emigratie in ons DNA zit.”