Global Nomads – WereldWijdWerken
WereldWijdWerken lijkt weer helemaal in. De mogelijkheden zijn eindeloos en grenzen zijn onbestaande. Zeker voor personen werkzaam in de IT-sector kan elke plaats op aarde dienen als werkplaats. Vandaag de dag kiezen veel mensen ervoor de wijde wereld in te trekken, niet alleen om te reizen maar ook om voet op onbekende bodem te zetten en nieuwe professionele uitdagingen aan te gaan. De stap naar het buitenland is snel gezet, maar brengt toch een aantal gevaren met zich mee. Kan men België zomaar verlaten als een dief in de nacht? We doelen hier op de consequenties van een ondoordacht vertrek op zowel fiscaal vlak als op vlak van sociale zekerheid. We trachten hieromtrent duidelijkheid te scheppen aan de hand van drie casussen, waarin beide voornoemde aspecten geanalyseerd worden.
Jan schrijft zich uit bij de gemeente in België en geeft geen buitenlands adres op. Hij houdt een rekening bij een Belgische bank en gaat reizen door Azië. Van op het strand werkt hij als freelance copywriter voor zijn klanten (Belgische, Nederlandse en Engelse klanten). Hij ontvangt zijn vergoeding op zijn Belgische rekening en betaalt zijn reiskosten in Azië met zijn kredietkaart gekoppeld aan zijn Belgische bankrekening. Hij heeft geen eigen zaak. Betaalt hij ergens belastingen?
Elke persoon dient een adres te hebben waarop hij/zij bereikt kan worden. Indien de betrokkene zich uitschrijft bij de gemeente, dient hij een alternatief – vaak buitenlands – adres op te geven waarop de Belgische autoriteiten kunnen terugvallen. Het feit dat Jan zich uitschrijft bij de gemeente betekent niet automatisch dat hij geen Belgische rijksinwoner meer is.
Om niet langer onderworpen te zijn aan het Belgisch belastingstelsel, is het aangeraden dat Jan zich een lange periode (lees: minimaal 24 maanden) in het buitenland vestigt. In dat geval zal hij vanuit Belgisch oogpunt niet meer beschouwd worden als Belgische rijksinwoner en dus slechts belastingen betalen op in België verdiende inkomsten. Aangezien Jan in dat geval geen inkomsten heeft in België, zal hij hier geen belastingen moeten betalen.
Het is wel belangrijk te vermelden dat het begrip Belgische rijksinwoner heel ruim wordt ingevuld. Jan heeft weliswaar geen Belgisch adres meer maar de Belgische fiscus zou kunnen nagaan waar zijn zetel van fortuin zich bevindt. De fiscus zal nagaan waar Jan toezicht houdt op zijn goederen en zijn goederen beheert. Aangezien Jan zijn financiële verrichtingen zich grotendeels situeren in België, is de kans zeker bestaande dat Jan als Belgische rijksinwoner wordt gezien die (toch) in België belastingen moet betalen.
Freelancers zijn doorgaans te beschouwen als zelfstandigen en zorgen bijgevolg zelf voor hun sociale zekerheid. Zelfstandigen in België dienen zich verplicht aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds en dienen sociale bijdragen te betalen op hun ontvangen inkomsten. Jan, die geen activiteiten uitoefent binnen Europa en eventueel niet langer beschouwd wordt als een Belgisch rijksinwoner, zal waarschijnlijk in België niet langer bijdrageplichtig zijn noch sociale rechten opbouwen gedurende zijn avonturen in Azië. Hij kan er echter wel voor kiezen zich aan te sluiten bij de Overzeese Sociale Zekerheid (voordien gekend als ‘Dibiss’ of ‘Dosz’). Dit systeem biedt een uitgebreide sociale bescherming aan personen die buiten de EER of Zwitserland werken. Men dient wel na te gaan of er geen sociale zekerheidsdekking in het desbetreffende land in Azië van toepassing is.
Nele schrijft zich uit bij de gemeente in België en vestigt zich in Ierland. Ze verhuurt het Ierse appartement waar ze gedomicilieerd is, sluit haar Belgische bankrekening af, opent een Ierse rekening en start een eenmanszaak op in Ierland. Dan gaat ze reizen in Latijns-Amerika. Ze geeft online consultancy via skype aan klanten wereldwijd en komt slechts twee weken per jaar terug naar Ierland. Betaalt ze belastingen in Ierland op inkomen van buitenlandse oorsprong?
In principe zal Nele als Ierse rijksinwoner beschouwd worden. Dit heeft tot gevolg dat Nele in Ierland belast zal worden op haar wereldwijd inkomen, dus ook op het inkomen dat ze in Latijns-Amerika verdiend heeft. Aangezien Nele een onroerend goed bezit in Ierland dat verhuurd wordt, over een Ierse rekening beschikt en een eenmanszaak heeft, bestaat er geen twijfel over dat Neles belangen zich in Ierland situeren. Dat Nele slechts twee weken per jaar terugkeert naar Ierland verandert hier niets aan haar belastbaarheid in Ierland. Het feit dat Nele belast wordt op haar wereldwijd inkomen impliceert dat alle inkomsten moeten worden aangegeven. Indien Ierland echter een dubbelbelastingverdrag heeft gesloten met de betrokken landen in Latijns-Amerika waar inkomsten worden verkregen, zal dit buitenlands inkomen weliswaar vrijgesteld worden van belastingen in Ierland als alle voorwaarden voldaan zijn.
Op vlak van sociale zekerheid dient men ten rade te gaan bij de Ierse nationale wetgeving. Gezien de professionele activiteiten van Nele te linken zijn aan haar Ierse eenmanszaak, zal het hoogstwaarschijnlijk de Ierse sociale zekerheidswetgeving zijn die van toepassing is. Het zal nuttig zijn dat de bilaterale sociale zekerheidsverdragen afgesloten door Ierland na te gaan.
Simon is zanger op cruiseschepen. Meestal contracten van 4 maanden, waarna hij enkele weken terug in België komt wonen (gedomicilieerd bij ouders) en erna voor een andere werkgever gaat werken. Verschillende landen komen in het verhaal meespelen, voorbeeld: Domicilie: België / Werkgever: Italië / Vlag waaronder schip vaart: Panama / Werkgebied: internationale wateren
Aangezien Simon in België gedomicilieerd is, zijn familiebanden in België onderhoudt en zijn belangen zich in (blijven) België situeren, zal hij als Belgische rijksinwoner worden beschouwd. Dit heeft opnieuw tot gevolg dat hij belast zal worden op zijn wereldwijd inkomen in België.
In het geval van een internationale tewerkstelling zou Simon belast moeten worden in het land waar hij het werk uitoefent (het zgn. werkstaatprincipe). Aangezien zijn werkgever Italiaans is maar hij het werk niet uitoefent op Italiaanse bodem, kan dit principe niet worden toegepast. Hierop wordt wel een uitzondering voorzien voor werkzaamheden in internationale wateren. In die situatie zullen de inkomsten die hij verdient als zanger op cruiseschepen in internationale wateren belast worden in het land van de onderneming waarvoor hij werkt, nl. in Italië, ongeacht zijn domicilie of de vlag waaronder het schip vaart. Er kan dan in de Belgische aangifte in de personenbelasting een vrijstelling met progressievoorbehoud/belastingkrediet geclaimd worden, waardoor dubbele taxatie vermeden wordt. Opmerking: indien de dienstbetrekking (die aan de basis ligt van de bezoldiging) niet wordt uitgeoefend aan boord van een schip “in het internationaal verkeer”/”in internationale wateren”, zal in principe geen vrijstelling met progressievoorbehoud/belastingkrediet geclaimd kunnen worden.
Hoewel Simon zijn activiteiten verricht buiten het grondgebied van de Europese Unie en zijn werkgever een onderneming naar Italiaans recht is, zal hij toch onder het Belgische sociale zekerheidsstelsel vallen, aangezien hij tijdens de tewerkstellingsperiode zijn woonplaats in België blijft behouden.
Foto: Marco Vech onder creative commons licence 2.0
