Expatpartner wordt intercultureel coach

Na ervaringen als expatpartner in Wenen en Parijs gooide Liesbeth Huysmans het roer om. Ze creëerde voor zichzelf een job en zocht haar weg als professioneel coach. Vandaag biedt ze naast interculturele training ook global leadership coaching aan, twee thema’s die meer gemeen hebben dan je op het eerste gezicht zou denken. Ze woont vandaag in New York en begeleidt van daaruit wereldwijd mensen met een internationaal parcours. Liesbeth duidt hen de invloed van cultuur op wie we zijn, hoe we ons gedragen en onderling communiceren. Ze maakt culturele intelligentie tastbaar, een competentie die erg welkom is anno 2024.

Affiniteit

In retrospect is Liesbeth dankbaar voor haar bochtige traject dat menig expatpartner bekend in de oren klinkt. Het was een mooie, maar soms ook moeilijke ervaring. “Toen mijn man een jobaanbod kreeg in Wenen, was ik even euforisch als hij en samen stapten we enthousiast in het avontuur.” Het buitenland was voor het koppel al langer een vage droom. “Onze affiniteit met andere culturen was groot en bovendien had ik een grote fascinatie voor mensen die in het buitenland wonen en werken. We kregen allebei geregeld aanbiedingen in het buitenland en toen we een jaar of drie samen waren, sprongen we behoorlijk naïef in het avontuur.” Hij ging volop voor de nieuwe professionele uitdaging in Wenen en zij zocht een job in haar nieuwe leefomgeving. “Ik ging ervan uit dat ik snel een baan zou vinden die me beviel. Veel zorgen maakte ik me niet, jong en ambitieus dat ik was, vier talen sprekend en met twee masters in mijn rugzak. Niets bleek minder waar. Ik werd echt wel aanzien als een buitenlander op de lokale arbeidsmarkt en wellicht speelde ook het kinderloos zijn mij parten. Men durfde niet het risico nemen dat ik zwanger zou ‘uitvallen’. Oostenrijk heeft een mooi vangnet, maar de grote flexibiliteit voor jonge moeders schrikt veel werkgevers af.”

Altijd tijdelijk

Na enkele jaren Wenen volgde Parijs. Het expatleven dat in eerste instantie voelde als een droom begon na een aantal teleurstellingen te knagen. “Mentaal ervoer ik hoogtes en laagtes. Zo blij als ik was voor mijn man, zo erg vond ik het voor mezelf dat ik mij niet professioneel ontplooide. Ik had evenveel ambitie als mijn man, maar ik viel wel in het patroon van de jaren ’50. Geen van ons tweeën vond dit prettig en het had een grote invloed op mijn zelfbeeld. We identificeren ons immers nadrukkelijk met onze job, die niet zelden een basis van trots is. Het is één van de eerste vragen die men krijgt bij een kennismaking. Uiteindelijk vond ik werk, zowel in Wenen als Parijs, maar ver onder mijn studieniveau. In Frankrijk kreeg ik wel jobcoaching aangeboden door de werkgever van mijn man. Dat was een openbaring en wellicht een eerste zaadje dat geplant werd voor mijn huidige carrière.” 

Drijfzand

In Frankrijk gaf Liesbeth les aan een grande école, wat haar erg beviel, maar toen dat contract afliep en aan de horizon ook het Parijse avontuur aan een eind kwam, voelde het als drijfzand. “Hoe vaak kon ik mij nog volledig overgeven aan een tijdelijke job? Het telkens weer opnieuw beginnen zat me niet goed. Ik wou iets dat mij stabiliteit gaf. Een zelfstandig statuut was de enige optie.” Liesbeth bleef niet bij de pakken zitten en nam het heft in eigen handen. Ze hield even halt, heroriënteerde zich, werd intercultureel coach en vandaag helpt ze anderen met de vraagstukken waarmee ze zelf worstelde. “Ik verdiepte mij erin, volgde een opleiding en vandaag deel ik mijn kennis en ervaringen. Ik heb de uitdagingen als expatpartner ervaren, zowel intercultureel als professioneel. De passie voor het onderwerp ontlook en ik heb er mij in vastgebeten.”

Culturele identiteit

“Hoewel ik ze toen niet kon benoemen, heb ik ze wel beleefd: de frustraties, de cultuurverschillen, groot en klein, zichtbaar en onzichtbaar. Veel hangt samen met het verwachtingspatroon. Wie naar Japan verhuist, verwacht een andere cultuur. In Amsterdam of Parijs, op anderhalf uur treinen van Brussel, veel minder. Een cultuur heeft veel weg van een ijsberg, met een klein percentage waarneembare verschillen. Het eten met chopsticks in Azië vormt heus niet het grootste verschil met Europa. Maar het merendeel kan je niet met het blote oog waarnemen en bevindt zich onder het water. Het betreft communicatie, waarden en normen, leidinggeven, hiërarchische verhoudingen, … Interculturele coaching houdt jezelf ook een spiegel voor. Het laat je stilstaan bij: Wat maakt van mij een Belg? Wat is mijn culturele identiteit?”

Zelfreflectie

Weten hoe culturen van elkaar kunnen verschillen en beseffen dat we deels cultureel geprogrammeerd zijn, is een sleutel tot intercultureel succes. En dat begint met cultureel zelfbewustzijn en zelfreflectie. Als Vlaming bekijken we de dingen met onze eigen culturele bril en onze eigen bewuste en onbewuste vooroordelen. Die rugzak neem je willens nillens mee naar het buitenland. Maar hoe worden wij waargenomen in het buitenland? Wat zijn de vooroordelen die bestaan tegenover België? Wat zijn onze waarden en normen? Onze cultuur is een soort intern softwareprogramma dat voor een stuk ons denken bepaalt. Wat beleefd en onbeleefd is, zit er van jongs af ingebakken, maar met onze goede intenties kunnen we de ander net onbewust beledigen. Dat besef moet er eerst zijn, voordat je naar de andere cultuur kan kijken en de verschillen kan omplooien tot synergiën. Op die manier kunnen diverse teams net veel beter presteren dan monoculturele teams.”

Authenticiteit

“Het belang van interculturele competenties neemt toe en al wie internationaal iets ambieert, heeft ze nodig. Het zijn specifieke vaardigheden die samenwerking mogelijk maken. De mate waarin we ons aanpassen aan een nieuwe omgeving noemen we ‘authentic adaptation’.” Liesbeths klanten bevinden zich wereldwijd en zijn expats die zich lokaal willen integreren en managers met een divers team. Tijdens coachings en trainingen werkt Liesbeth rond cultureel zelfbewustzijn, culturele identiteit en intelligentie, stereotypen, waardesystemen, leiderschapsstijlen en interculturele communicatie. Ze wil vooral de voordelen van cultuurverschillen uitdiepen. “Wie zijn leiderschapsstijl en communicatie kan aanpassen aan een andere cultuur, maar tegelijkertijd authentiek blijft, kan alleen maar groeien als hedendaags leider. Sowieso is het een proces, bijvoorbeeld voor een Vlaamse directeur die verwacht wordt om in een Aziatische omgeving een hiërarchische rol aan te nemen, terwijl zijn eigen cultuur het omgekeerde zegt.”

Competenties

“Mijn eerste sessie begin ik heel graag met de gouden regel: ‘Je moet mensen behandelen zoals je zelf graag behandeld wordt’ waarmee iedereen akkoord gaat. Maar afsluiten doe ik met de zin: ’Behandel anderen op de manier waarop zij graag behandeld willen worden.’ Tussen deze twee zinnen bevindt zich mijn coaching.” Liesbeth leert mensen openstaan voor een ander perspectief. “We lijken vaak vastgeroest in de eigen gewoontes. Transparantie en eerlijkheid dragen bij tot de open houding. Durven zeggen dat het in jouw cultuur anders is en vragen hoe de ander het doet om zo samen een nieuwe manier van samenwerken te vinden. Maar er is niet één juiste manier. Het is geven en nemen en uiteindelijk start het bij de vraag wat je wil bereiken. Wil je je eigen ding blijven doen met als risico de creatie van conflicten of wil je betere resultaten boeken? De sleutel is niet zelden een aanpassing van de communicatiestijl. Dan mondt interculturele competentie uit in interculturele intelligentie”, besluit Liesbeth. 

Meer info: www.icf-coaching.org/liesbethhuysmans en liesbeth.huysmans@outlook.com