De (verloren) ziel van Lissabon

Je hebt wellicht ooit al eens gehoord van ESA, de Europese Ruimteorganisatie. Maar er zijn veel meer (minder bekende) Europese agentschappen. Wist je dat de Europese Commissie samenwerkt met meer dan 40 agentschappen? Ze zijn verdeeld over heel de Europese Unie en zijn allemaal even belangrijk. Joost Van Belleghem, VIW-vertegenwoordiger in Portugal, is werkzaam voor zo’n agentschap in Lissabon. Een boeiende job in een prachtige stad. Maar hij ziet met lede ogen aan hoe de Portugese hoofdstad haar ziel verliest door haar eigen succes.

Europese milieurampen

In 2010 ging België de geschiedenisboeken in als het land met de langste regeringsformatie aller tijden. Maar voor Joost was 2010 het jaar waarin hij zijn leven over een andere boeg gooide en naar Portugal verhuisde. “Ik besliste heel impulsief om naar Portugal te gaan. Ik kende het land niet, maar nadat ik het met een vriend had bezocht, was ik onmiddellijk verkocht. Ik had bovendien geluk in het vinden van een job. Ik kon snel aan de slag bij EMSA, een van de vele Europese agentschappen. EMSA is het Europees Agentschap voor Maritieme Veiligheid. Het werd opgericht in 2002 als reactie op de milieurampen veroorzaakt door de schipbreuken van de Erika en de Prestige. Europa besefte dat er te weinig informatie voorhanden was over de scheepsactiviteit binnen Europese wateren. EMSA vulde die leemte op.”

Migratieproblematiek

Joost werkt bij de operationele ondersteuning. Met behulp van satellietbeelden en  onbemande vliegtuigjes kunnen ze heel nauwkeurig alle scheepsactiviteit screenen. De hoofdtaak bestaat uit het voorkomen en detecteren van milieurampen, maar sinds kort speelt EMSA ook andere levensbelangrijke informatie door. “Toen de Europese migratieproblematiek de kop opstak, werd het als een hete aardappel vooruitgeschoven. We zagen wat er in de Middellandse Zee gebeurde, maar er was geen duidelijke wetgeving. Onze handen waren geboeid terwijl er in één week wel 500 mensen verdronken. Gelukkig kwam er snel verandering. Nu werken we onder andere samen met FRONTEX, het Europees Grens- en kustwachtagentschap. Zij beschikken over de nodige middelen om migranten te beschermen, maar niet over de nodige informatie. Bij ons is het omgekeerd. Door een goede samenwerking tussen beide agentschappen worden levens gered. We verrichten hier goed werk. Deze positieve Europese acties mogen eens wat vaker in de media komen.  Er hoeft niet altijd slecht nieuws te zijn.”

Het Portugese leven

Het hoofdkantoor van EMSA ligt in Lissabon, de hoofdstad van Portugal. Joost vond er snel zijn draai en paste zich aan aan het Portugese dagelijkse leven. “Het is een cliché dat Zuid-Europeanen hun tijd nemen, maar in het geval van de Portugezen klopt het wel. Er heerst hier een andere manier van leven. Het is rustiger. Toen ik hier zes maanden woonde, viel er een soort stress van mijn schouders. Vanaf dat moment ging ik elke avond na het werk fluitend naar huis. Het aangename klimaat speelt natuurlijk een belangrijke rol.” Maar Joost merkt dat de typische Vlaamse gejaagdheid er nooit volledig uit zal gaan. “Hoe langer ik in Portugal woon, hoe meer ik me soms erger. De Portugese bureaucratie is bijvoorbeeld een pak erger dan de Belgische. Een kabelaansluiting? Dat duurt algauw drie weken. Je moet geduld hebben. Soms vloek ik en denk ik: “werk nu toch een beetje voort!”. Maar op het einde van de dag voel je de zon op je gezicht en neem je het er gewoon bij. Veel toeristen vinden het Portugese eten ook geweldig. De vis is hier inderdaad geweldig vers en met de salades en groenten erbij is het eenvoudig, smaakvol en eerlijk.  Wat de toeristen dan weer niet weten is dat ze  hier élke dag gekookte vis met gekookte aardappelen en gekookte groenten eten. Zelfs op Kerstmis! Ik kijk soms echt uit naar een goeie vettige friet en eet er ook steevast één als ik in België ben. Maar net zo goed kijk ik uit naar een heerlijke Portugese koffie. Een “bica” , wat ze in België mokka of ristretto noemen, is het eerste wat ik drink als ik land in Lissabon. Als je dat vergelijkt met een Belgische koffie, lijkt die laatste eerder op vuil water.”

De verloren ziel van Lissabon

“Lissabon is constant in beweging. Ik moet eerlijk toegeven dat ik het Lissabon van enkele jaren geleden liever heb dan het Lissabon van vandaag. Lissabon was nog zeer Boheems, zeer authentiek. De ziel van de stad is verdwenen. En ik kan enkel het toerisme ervan beschuldigen. Veel toeristen tonen weinig respect voor de integriteit van de stad. Gezellige clubs in de uitgaansbuurten sluiten door toenemende vechtpartijen. Daar was vroeger geen sprake van. De grote toename van toeristen heeft de huizenmarkt ook door elkaar geschud. Portugezen zetten hun appartementen massaal op Airbnb. En wanneer het niet via Airbnb verhuurd wordt, proberen ze hun appartement aan rijke buitenlanders te verkopen, met buitensporige prijsstijgingen als gevolg. Portugezen zijn, in tegenstelling tot de Belgen, geen spaarders. Ze leven van dag op dag. Het begint nu wel stilaan te dagen dat ze slachtoffer aan het worden zijn van hun eigen succes. De Portugezen zelf kunnen geen huis meer vinden en ze zijn dikwijls genoodzaakt om buiten de stad of terug bij hun ouders te gaan wonen. Een paar jaar geleden zag iedereen enkel de positieve kant van toerisme, dat is tegenwoordig anders. Desondanks blijft de Portugese overheid buitenlanders aantrekken door bijvoorbeeld een gunstig fiscaal klimaat te scheppen voor gepensioneerden. Afwachten hoe dat uitdraait.”

Krappe arbeidsmarkt

Net door dit fiscale klimaat is Portugal een populaire bestemming voor buitenlandse gepensioneerden en ook de Belgen profiteren hier massal van, maar voor jonge Belgen blijkt Portugal niet de meest ideale keuze. “Het is  niet zo simpel om een plaatsje op te eisen in de Portugese samenleving. De arbeidsmarkt is bijzonder krap. De Portugese overheid stimuleert gediplomeerden zelfs om elders in Europa aan de slag te gaan. Je kan je dus al inbeelden dat het als Vlaming allesbehalve simpel is om hier een (goedbetaalde) job te vinden. Het minimumloon bedraagt hier €580. Multinationals hebben in Lissabon hun callcenters en hun boekhouding maar dat is heus niet omdat de zon hier altijd schijnt… 

Vlamingen in de Wereld

Joost is VIW-vertegenwoordiger in Portugal. Hij staat Vlamingen met raad en daad bij. Waar mogelijk gidst hij ze door de Portugese administratie. Maar hij houdt vooral van het persoonlijk contact. “Ik babbel en netwerk enorm graag. Daarnaast ben ik fervent hobbykok en experimenteer ik graag in de keuken. In mijn vrije tijd rijd ik van hier naar daar om mensen te ontmoeten en te spreken. In samenwerking met de ambassade en de Kamer van Koophandel organiseer ik ook activiteiten. Binnenkort organiseer ik voor de Vlamingen in Lissabon een lentedrink op het strand. Heel leuk! Als ik niet aan het netwerken ben, surf ik ook af en toe. Portugal is immers het walhalla voor de surfer. Hier vind jein de herfst de grootste golven van Europa. Ik trek mijn plan, maar die golven van 30 meter hoog laat ik voor wat ze zijn. Portugezen daarentegen… Als er in Portugal een tsunami zou zijn, zou er een surfer in het water zitten.