Burgerlijke staat

Burgerrechtelijk begrip

Het doel van de burgerlijke staat is om de rechtsfeiten en rechtshandelingen vast te stellen die de staat van een persoon bepalen of wijzigen. De rechtsfeiten en –handelingen die onder burgerlijke staat vallen zijn de volgende: geboorte, afstamming, interlandelijke adoptie, naamgeving, huwelijk, samenleven, echtscheiding, overlijden, akten van de burgerlijke staat. De vaststelling of wijziging van deze elementen moet steeds gebeuren in een akte. Deze verschillende elementen kunnen de staat van een persoon bepalen. De staat van een persoon is dan het geheel van bepaalde hoedanigheden van een persoon die zijn rechtspositie in de familie en in de maatschappij bepalen en die hem onderscheiden van de andere personen wat het bezit en de uitoefening van bepaalde rechten betreft.

Als Belg, worden alle veranderingen in de burgerlijke staat geregeld door het Belgisch recht. Ook als een Belg in het buitenland verblijft zal het Belgisch recht toegepast worden. Dit wil zeggen dat een Belg die in het buitenland woont, al de wijzigingen in zijn burgerlijke staat aan het beroepsconsulaat van België moet meedelen.

Zo zal een huwelijk dat in het buitenland werd voltrokken, geldig zijn in België indien de gehuwden aan de Belgische wettelijke voorwaarden voldoen om te kunnen trouwen (bv. meerderjarigheid). Anderzijds moet het huwelijk voltrokken zijn op een wijze die gebruikelijk is voor dat land. Belgen die hun woonplaats in het buitenland hebben, moeten de verandering van hun burgerlijke staat melden aan het Consulaat of Consulaat-generaal van België dat bevoegd is voor hun woonplaats in het buitenland.

Fiscaliteit & burgerlijke staat

In België is de burgerlijke staat van een persoon, en meer bepaald de samenlevingsvorm, een belangrijk element geworden waar fiscaal gezien verschillende gevolgen aan worden verbonden. Noteer dat in dit artikel enkel naar de verschillende samenlevingsvormen zal worden gekeken, in hoofdzaak deze van ‘gehuwden’ & ‘wettelijk samenwonenden’. Dit is namelijk een element van de burgerlijke staat die in deze context de grootste invloed zal hebben op de fiscale behandeling van personen.

Gelijkstelling ‘wettelijk samenwonenden’ & ‘gehuwden’

Voor de personenbelasting worden wettelijk samenwonenden in België sinds aanslagjaar 2005 gelijkgesteld met gehuwden. Wettelijke samenwonenden krijgen vanaf dan dezelfde fiscale behandeling als gehuwden. Fiscaal kan het interessant zijn om wettelijk te gaan samenwonen indien men niet wil trouwen. Dit is op fiscaal vlak vooral interessant als één van de partners geen of heel weinig inkomsten heeft.

Jaar van het huwelijk

In België is het zo dat het jaar van huwelijk of het jaar waarin een wettelijke verklaring van samenwoning wordt afgelegd, elke partner fiscaal nog als ‘alleenstaande’ wordt beschouwd. Elke partner dient een eigen aangifte in en zal een eigen aanslagbiljet ontvangen waarbij elke partner afzonderlijk wordt belast op de eigen inkomsten.

In Nederland heb je in dergelijk geval echter de keuze. Wanneer je in Nederland maar voor een deel van het jaar een fiscale partner hebt, kan je kiezen of je gedurende dat jaar al voor het hele jaar als fiscale partners worden beschouwd.

Decumul

Sinds aanslagjaar 2005 is een gescheiden belastingberekening in hoofde van iedere gehuwde (decumul) de regel. Deze belastingberekening geldt nu ook voor andere inkomsten dan beroepsinkomsten. De huurgelden worden vandaag de dag belast bij de gehuwde belastingplichtige die ze effectief behaald heeft (m.a.w. de eigenaar). Wanneer het gemeenschappelijke inkomsten betreft, worden ze verdeeld over de echtgenoten. Door de belastinghervorming krijgt iedere echtgenoot (en wettelijk samenwonende) vanaf aanslagjaar 2005 afzonderlijk recht op een eigen belastingvermindering.

Gemeenschappelijke aanslag en aangifte

Gehuwden en wettelijk samenwonenden hebben in België een gemeenschappelijke aanslag en aangifteplicht waarbij er één aanslag ten name van beide partners gebeurd.

In bijvoorbeeld Frankrijk, Duitsland en de Verenigde Staten kunnen gehuwden toch kiezen om een gezamenlijke dan wel een aparte aangifte in te dienen. Zo kan een fransman die naar België komt terwijl zijn vrouw in Frankrijk blijft wonen, beslissen om in Frankrijk geen aangifte meer in te dienen maar enkel in België. Zijn vrouw zal wel haar aangifteplicht behouden in Frankrijk. In dergelijk geval kan het voordelig zijn om een aparte aangifteplicht te hebben. In Duitsland is het vaak voordeliger om voor een gezamenlijk aangifte te kiezen wanneer de ene echtgenoot hogere inkomsten heeft dan de andere echtgenoot. Dit komt omdat de partner met het hogere inkomen, de belastingkredieten van de andere partner kan gebruiken die de andere partner zelf niet kan gebruiken omdat zijn/haar inkomen niet hoog genoeg is. In de Verenigde Staten kunnen gehuwden ook kiezen of ze gezamenlijk of afzonderlijk hun belastingaangifte indienen. De regel is hier wel dat beide echtgenoten dezelfde methode moeten gebruiken.

De meeste gehuwde paren kiezen voor een gezamenlijke aangifte omdat dit meestal tot een lagere belasting leidt.

Huwelijksquotiënt

Het huwelijksquotiënt is een fiscale maatregel die de belastingdruk verlaagt voor gehuwden en wettelijk samenwonenden die samen worden belast.

Aan de partner die over een heel klein of geen beroepsinkomen beschikt, wordt een gedeelte van het beroepsinkomen van de andere partner toegerekend. Concreet gebeurt dat wanneer een van de partners een beroepsinkomen heeft dat minder dan 30% bedraagt van het totale beroepsinkomen van beide partners.

Voor alle gezinnen met één beroepsinkomen of gezinnen waarvan het tweede beroepsinkomen lager is dan wanneer het huwelijksquotiënt van toepassing zou zijn, kan het huwelijksquotiënt worden toegepast. Dit wil zeggen dat er aan de echtgenoot (of wettelijk samenwonende partner) 30% van het netto beroepsinkomen van de andere echtgenoot mag worden toegerekend.

Buitenland

Niet-inwoners of inwoners die in het buitenland een samenlevingsvorm hebben gesloten, worden eveneens fiscaal met gehuwden gelijkgesteld op voorwaarde dat die samenlevingsvorm aan dezelfde voorwaarden beantwoordt als deze in het Belgisch recht.

Voorbeeld: Zo worden het Nederlandse 'geregistreerde partnerschap' en het Franse 'Pacte civil de solidarité’ gelijkgesteld met de wettelijke samenwoning. Zo wordt ook het Zwitsers ‘geregistreerd partnerschap’ eveneens gelijkgesteld met de wettelijke samenwoning.

Feitelijk samenwonenden

Feitelijk samenwonenden worden op dezelfde manier belast als een alleenstaande in België, wat vele andere Europese landen mede het geval is.

1 Of u een fiscale partner hebt, hangt af van uw situatie: U bent getrouwd of hebt een geregistreerd partnerschap, U bent niet getrouwd, hebt geen geregistreerd partnerschap en er staat iemand op uw adres ingeschreven.